Այսօր Երկրի օրն է: Այն անցկացրեցինք երկրաբանական թանգարանի և մի շարք դպրոցների աշակերտների հետ Veolia ջուր կազմակերպության Ձորաղբյուրի մասնաճյուղում: Նրանք մեզ ներկայացրեցին թե ինչով է զբաղվում իրենց կազմակերպությունը, պատմեցին, թե ինչպես են մատակարարում ջուրը, թե ինչերի միջով է այն անցնում միջև մեր ծորակներ հասնելը: Նրանք ասեցին, որ ջուրը Հայաստանում բավականին մաքուր է, և այն լրացուցիչ ֆիլտրելու կարիք չկա: Միայն 0,3-0,5 մգ/դմ3 քլոր են ավելացնում, որ պաշտպանի ջուրը կեղտաջրերի հնարավոր ներթափանցումից: Իմացանք, թե Երևանի վարչական շրջանները որտեղից են ջուր ստանում, որ կան 8 ջրաղբյուրներ, որոնք աշխատացնելու համար կազմակերպությունը չուներ պատշաճ աշխատանքային պայմաններ, ինչը խորհրդանշական է Հայաստանի բոլոր կարևոր նշանակություն ունեցող բնագիտական հիմնարկներին: Այդքան էլ լավ չէին կազմակերպել: Դասախոսության ժամանակ հիմնականում ներկայացնում էին այն տվյալները որոնք արդեն գրված էին իրենց բուկլետների վրա: Հիմնարկ տանող ճանապարհը բարեկարգ վիճակում լինելուց շատ էր հեռու, ջրաղբյուրների տարածքում էլ չունեն փակ տարածք, որտեղ կարող են նստել և անցկացնել հավաքներ: Իմ կարծիքով հատկացնել այդպիսի վատ պայմաններ կենսական նշանակություն ունեցող հիմնարկին շատ անհարգալից է ջրի նկատմամբ: Չնայած առաջացած դժվարություններին, նրանք պնդում են, որ Հայաստանի ջրամատակարարումը կլինի շատ լավ վիճակում 10 տարուց:
Վերջում կուզենայի ավելացնել մի քանի խորհուրդ.
-Խմելու ջուրն անհրաժեշտ է օգտագործել միայն կենցաղային նպատակով: Ոռոգման համար կա ոռոգման ջուր և համապատասխան կազմակերպություններ:
-Միրգն ու ըմպելիքները պետք է զովացնել ոչ թե ծորակի տակ, այլ սառնարանում:
-Հարկ է ժամանակին նորոգել ջրածոր սարքերը, քանի որ անգամ լուցկու հատիկի հաստությամբ ջրի հոսքը հանգեցնում է օրական մոտ 200 լիտր կենսարար հեղուկի կորստի:
Աշխարհի բոլոր քաղաքներում մարդու կողմից ստեղծվում են կանաչապատ տարածքներ, որոնք ունեն ինչպես բնապահպանական, այնպես էլ գեղագիտական նշանակություն: Երևանում տարեցտարի կանաչ տարածքները կրճատվում են, որոնց փոխարեն վեր են խոյանում բարձրահարկ շենքեր: Աշխարհի բոլոր երկրներում կառուցվում են շենքեր, սակայն ոչ կանաչ տարածքների հաշվին: Չգիտես ինչու, Երևանում մարդիկ փորձում են օգտագործել յուրաքանչյուր քառակուսի մետր բիզնեսի նպատակով` կառուցելով տարատեսակ սրճարաններ, խանութներ և այլն: «Կանաչների միություն» ՀԿ-ի նախագահ Հակոբ Սանասարյանի կարծիքով` Երևան քաղաքը հիմնականում ընդլայնվեց կանաչ տարածքների հաշվին, այդ իսկ պատճառով Երևանում կանաչապատ տարածքների թիվն անհամեմատ փոքր է: Թամանյանի նախագծով` Երևանը նախատեսված էր մոտավորապես 300.000 մարդու համար: Իսկապես, 300.000 մարդու համար քաղաքը շատ հարմար կլիներ, սակայն ոչ 3 մլն մարդու համար: Բնակչության աճի հետ մեկ տեղ շատանում է նաև մթնոլորտ արտանետված վնասակար նյութերի քանակը, հանքավայրերի թիվն էլ երկու տասնյակից ավելի է: Դա պետք է կոմպենսացվի կանաչ տարածքների շատացմամբ, ինչը չի արվում: Ըստ միջազգային նորմերի, յուրաքանչյուր մարդուն բաժին է հասնում 21ք/մ կանաչապատ տարածք, իսկ երևանում այդ թիվը բավականին ցածր է՝ 7,8 ք.մ:
Բացի այդ կանաչապատմանը խոչնդոտելու բազում արհեստական պատճառներ են առաջ քաշում: Օրինակ, որ աշխատողները չեն վարձատրվում աշխատանքային ժամանակից դուրս կատարված աշխատանքի համար, որոշ շրջանների էլ կանաչապատման գումար չի հատկացվում, քանի որ նրանք ինչ որ պարտքեր ունեն, հատկացված գումարի դիմաց էլ կատարվում է անհամեմատ քիչ աշխատանք: Կամ ում է պետք նոր տնկած այգիները, եթե միևնույն է տնկելուց հետո չեն ջրում ու խնամում: Տնկում են այնպիսի ծաղիկներ, որոնց կյանքի տևողությունը շատ կարճ է, որպեսզի որոշ ժամանակ անց էլի կանաչապատման հայտ ներկայացնեն և էլի կատարեն հատկացված գումարի կեսից քչի չափով աշխատանք:
Բացի մաքուր օդ պարգևելուց, կանաչապատման շնորհիվ Երևանում շոգ ամառները ավելի թեթև կանցնեն, քանզի մենք կքայլենք ծառերի տակով: Մարդիկ, տեսնելով գեղեցիկ կանաչ այգիներ ձեռք կբերեն սեր դեպի բնություն, կշատանա առողջ ապրելակերպով զբաղվողների թիվը: Մարդիկ սրճարաններում նստելու փոխարեն կնախնտրեն զբոսնել այգում, հետ չքաշվելով մարդաշատության պատճառով այգիներում տիրող աղմուկից:
Այս ամենին հասնելու համար մեզնից ամենաքիչը մի բան է պահանջվում՝ չվնասել բույսերը, խնամել մեր տան, դպրոցի, աշխատավայրի շրջակայքում աճող բուսականությունը: Եվ իհարկե բույս տնկելուց ընտրել Երևանի կլիմայական պայմաններին համապատասխան բույսեր:
Աղբյուրներ՝
http://armlur.am/485905/
https://econews.am/?p=327&l=am
https://www.panorama.am/am/news/2014/06/12/green-yerevan-dream/265939
Ընդհանրապես, մոլորակի բևեռների տեղաշարժումը գերանսովոր երևույթ չէ: Գիտնականների ընկերակցությունը ծանոթ է այդ միտումին այն պահից, երբ պարզվեց, որ Երկրագունդը կատարյալ կլոր չէ: Բացի այդ, մոլորակը փոքր ինչ տատանվում է տարածության մեջ, քանի որ պտտվում է իր առանցքի շուրջը: Սակայն Երկրի բնական տատանումները վերջին ժամանակներս գնալով ուժեղանում են: Այսպիսի եզրակացություններ են արել գիտնականները ստացված վերջին տվյալների հիման վրա: Հետազոտության մասին տեղեկությունը հայտնվեց Science Advances-ի վերջին համարում. հիմա գիտնականները համոզված են, որ տատանումների ուժգնացումը մարդկային գործունեության հետևանք է:
Առջաին անգամ եղա Թբիլիսիում: Շատ տպավորված եմ: Լինելով մեր հարևան երկրի մայրաքաղաքում տեսա, թե ինչպես են վրացիները սիրում իրենց քաղաքը, չեն աղտոտում, պահպանել են հին Թբիլիսին և ամեն ինչ անում են տուրիզմը զարգացնելու համար: Մեզ Թբիլիսիում դիմավորեցին և ուղեկցեցին 98 դպրոցի աշակերտները: Նրանք բավականինհետաքրիր ծրագիր էին կազմել, կազմակերպել էին խաղ-վիկտորինաներ, էկո դաս, Գալակտիոն Տաբիձեի պոեզիայի երեկո, երաժշտական միջոցառումներ, սպորտային խաղեր, համերգներ, ներկայացում: Միասին շրջեցինք հին Թբիլիսիով, որը գրավիչ էր իր նեղ փողոցներով ու միջնադարյան ճարտարապետության ոճով: Այցելեցինք Թբիլիսիի ազգագրության բացօթյա թանգարան: Քայլելով թանգարանի <<փողոցներով>> պատկերացնում էինք մեզ հին Վրաստանում: Հետաքրքիր էր, թե ինչպես էին հնում վրաց տղամարդիկ չափում իրենց ուժը: Ով կբարձրացներ 136 կգ-անոց քարը և կնետեր այն ձիու վրայով, կստանար այդ ձին և իր ընտրությամբ համայնքի ամենագեղեցիկ աղջկան: Բայց ոչ ոք այդպես էլ չկարողացավ այդ քարը բարձրացնել: Միայն 2010 թ.-ին մի վրաց ծանրամարտիկ կարողացավ դա անել:
Շատ զարմացա, երբ իմացա, որ հանրահայտ Imagine Dragons ռոք խումբը ելույթ է ունենալու Թբիլիսիում:
Շատ ուրախ եմ, որ ծանոթացա Վրաստանի հետ:
Մարդն իր զարգացման սկզբնական շրջանում, երբ զբաղվում էր լոկ հավաքչությամբ և պարզունակ երկրագործությամբ, բնության վրա նկատելի հետք չէր թողնում: Բայց երբ հասարակությունը զարգացավ, մարդը սկսեց ակտիվորեն միջամտել բնության երևույթներին, օգտագործել բնության տարրերը և նյութական բարիքներ արտադրել: Մարդը անընդհատ վեցնում է բնությունից, և գիտակցված կամ չգիտակցված խախտում է բնական պրոցեսների հավասարակշռված ընթացքը: Այդպիսով տուժում է Երկիր մոլորակը: Էկոլոգիան գիտություն է կենդանի օրգանիզմների՝ միմյանց և շրջակա միջավայրի հետ ունեցած փոխհարաբերությունների մասին: Այն առաջացավ, որպեսզի փորձի հնարավորին կերպ կանխի մարդու վնասակար գործունեությունը Երկիր մոլորակի վրա:
Ի սկզբանե մարդն օգտվել է իրեն շրջապատող բնությունից, օգտագործել է բնության ուժերն ու բարիքները հանուն իր գոյատևման ու բարօրության:
Որսի է գնացել, զբաղվել է հողմշակմամբ և գյուղատնտեսությամբ, արդյունահանել է մետաղներ և քարեր: Մարդը բնության ռեսուրսները օգտագործում է ոչ ռացիոնալ: Մարդը բնությունից վերցնում է չափից շատ, մշակման ենթարկում դրանք և դարձնում լրիվ ուրիշ նյութեր, որոց մեծ մասը չի օգտագործվում: Այդպես առաջանում են բազմաթիվ թափոններ, որոնք վնասում են նյութերի բնական շրջապտույտին: Գործարանների արտանետած ծխից աղտոտվում է մթնոլորտը: Չափից շատ անտառներ են հատվում: Աղտոտվում են ջրերը, թունավորվում կենդանիները: Եվ այդ ամենը վերջ ի վերջո անդրադառնում է մարդու վրա, որովհետև մարդու սնուցման աղբյուրը բնությունն է: Աղտոտելով բնությունը, աղտոտում ենք նաև մեզ: Այնպես որ ամեն ինչ պետք է անենք, որ ձեռբազատվենք մեր աղտոտված միջավայրից:
Մարդու միջամտությունը բնության վրա կառավարելը շատ դժվար է: Ամեն մեկը մտածում է միայն իր մասին: Գնում է չափից շատ սնունդ, որը չի օգտագործվում և թափվում է: Կառուցում է արդյունաբերական գործարաններ փող վաստակելու համար՝ օգտագործում է չափից շատ բնական ռեսուրսներ և գործարաննրի արտանետումներով աղտոտում է մթնոլորտը: Բնության գրկում հանգստանալիս աղբի թափոնը թողնում է գետնին: Էլ չեմ ասում պլաստիկ շշերի և տոպրակների մասին: Դրանք կարելի է տեսնել ամենուրեք:
Մարդիկ հենց իրենք պիտի գիտակցեն, որ սխալ են անում: Երեխաներին փոքր տարիքից պետք է սովորեցնել բնությունը պահպանել: Պետք է ինչքան հնարավոր է շատ կազմակերպել բնապահպանական ակցիաներ, ծառատունկեր, աղբահավաքներ և այլն: Եթե ամեն մեկը հետևի ինքը իրեն, ապա շատ բան կարող է փոխվել դեպի լավը:
Եթե ամեն ինչ շարունակվի այնպես ինչպես հիմա է, ապա բնականաբար մեզ լավ ապագա չի սպասվում: Բնույունը կշարունակի աղտոտվել: Այն աղտոտված սնունդը, որ մենք ուտում ենք և այն օդը որ մենք շնչում ենք, կարող են առաջացնել բազմաթիվ հիվանդություններ և դրանք կանդրադառնան ապագա սերունդների վրա: Երեխաները կսկսեն ծնվել հիվանդություններով և արատներով, կյանքի տևողությունը կկարճանա, կշատանան հիվանդությունները, մարդը կդառնա ֆիզիկապես ավելի թույլ: Եվ վերջ ի վերջո մի օր Երկրի ռեսուրսները կսպառվեն: Ախտոտված օդը կարող է պատճառ դառնալ կտրուկ եղանակային փոփոխությունների, ապագայում կարող է լինել գլոբալ տաքացում: Մի խոսքով, եթե այսպես շարունակենք հաստատ լավ ապագա չենք ունենա: Եթե ամեն մարդ հետևի իրեն, ապա բավականին առջընթաց կարող է լինել: Օրինակ եթե մարդիկ միահամուռ սկսեն չօգտագործել պոլիէթիլենային տոպրակներ, դրանց պահանջարկը կվերանա, գործարանները կդադարեն արտադրել տոպրակներ, և դրանով կպակասի և մթնոլորտ արտանետված գործարանային ծուխը, և աղտոտվածությունը: Այնպես որ, կոչ եմ անում բոլոր մարդկանց լինել ավելի խնայող և աշխատել հնարավորինս չաղտոտել բնությունը: Մենք պետք է լինենք բնության մի մասնիկ և օգնենք նրան, այլ ոչ թե բնության թշնամին, չէ՞ որ բնությունը այդքան բան է անում մեզ համար...
Սիրանուշ Ասատրյան, 10-րդ դասարան
Վառելիքաէներգետիկ համալիրն այն հիմքն է, որի վրա ներկայումս զարգանում է յուրաքանչյուր երկրի տնտեսությունը: Այն ապահովում է տնտեսության բոլոր ճյուղերի և բնակչության՝ վառելիքի ու էլեկտրաէներգիայի պահանջարկը:
Մեր հանրապետության տարածքում արդյունաբերական նշանակություն ունեցող վառելիքի պաշարներ դեռևս չեն հայտնաբերված, չունենք զարգացմանը նպաստող բնական նախադրյալներ: Շարունակվում են հետազոտական աշխատանքներն այդ բնագավառում, քանի որ, երկրաբանական օրինաչափություններից ելնելով, ենթադրվում է, որ այնուհանդերձ, այստեղ պետք է լինեն հանքային վառելիքի պաշարներ:
Հայաստանի Հանրապետության վառելիքի պահանջը մինչև հիմա հայտնաբերված հանքավայրերից ստացված հանքանյութերով անհնար է բավարարել:
Հայաստանի Հանրապետության տարածքում հայտնաբերված են աննշան քանակությամբ ցածրորակ ածխի(գորշ) պաշարներ, որոնք սակայն արդյունաբերական կարևոր նշանակություն չեն կարող ունենալ:
Քարածխի այստեղ հայտնաբերված հանքավայրերից համեմատաբար նշանակալից են Ջերմանիսի (Արարատի տարածաշրջանում), Ջաջուռի (Ախուրյանի տարածաշրջանում), Դիլիջանի և Իջևանի հանքավայրերը:
Մասնավորապես հանրապետության էներգետիկական ճգնաժամի առավել ժամանակաշրջանում՝ 1995 թ., Ջաջուռի հանքավայրում արդյունահանվել է 25 հազար տոննա գորշ ածուխ, որը որպես վառելիք վաճառվել է անհատ քաղաքացիներին, իսկ մի մասն էլ բաշխվել մանկապարտեզներին ու դպրոցներին:
Հանրապետության տարածքում հայտնաբերված վառելիքի պաշարներից համեմատաբար հետաքրքրություն է ներկայացնում տորֆը՝ գրանցված է տորֆի 60 հանքավայր, որոնցից հետախուզված է 16-ը: Տորֆի համեմատաբար նշանակալից հանքավայրեր կան Լոռու մարզում (Տաշիրի, Ստեփանավանի, Գուգարքի տարածաշրջաններում), Գեղարքունիքի մարզում (Վարդենիսի տարածաշրջանում):
Սկսած 1920-ական թվականների սկզբներից տարեցտարի աճող մեծ քանակությամբ նավթամթերք, քարածուխ, իսկ հետագայում նաև բնական այրվող գազ է ներմուծվել դրսից: Մասնավորապես, նավթ ներմուծվել էր Ադրբեջանից և Ռուսաստանից, քարածուխ՝ Ռուսաստանից և Ուկրաինայից, բանական գազ՝ սկզբում Ադրբեջանից ու Իրանից, իսկ հետո Ռուսաստանից , Թուրքմենիայից: Այժմ նավթ, նավթամթերք և բնական գազ հիմնականում ներմուծվում է Ռուսաստանից:
ՀՀ էլեկտրաէներգիայի արտադրության կառուցվածքում առաջատարը ջերմային էներգետիկան է: Ջրային և ատոմային էներգետիկաները գրեթե հավասարաչափ են ներկայացված: Սակայն ջրային էներգետիկան միակն է, որ կախված չէ ներմուծվող էներգակիրներից և կարող է աշխատել նույնիսկ տրանսպորտային լիակատար շրջափակման պայմաններում:
Հայաստանում համեմատաբար խոշոր ջրէկ-ներ կասկադի ձևով կառուցվել են Հրազդան և Որոտան գետերի վրա:
Հայաստանում կա 4 տեսակի էլեկտրակայաններ՝
Ջրային-130-ից ավելի կայան (գումարային հզորությունը՝ 1,19մլն կՎտ)
Ջերմային- 3 կայան (գումարային հզորությունը՝ 1,91 մլն կՎտ)
Ատոմային-1 կայան Մեծամորում (հզորությունը՝ 0,82մլն կՎտ)
Հողմային- հզորությունը (հզորությունը 4հազ. կՎտ)
Հայաստանն ունի արևային էներգիայի մեծ ներուժ (1մ2 հորիզոնական մակերևույթի վրա արևային էներգիայի հոսքի միջին տարեկան արժեքը կազմում է 1720 կՎտժ/մ2, իսկ հանրապետության տարածքի մեկ քառորդն օժտված է տարեկան 1850 կՎՏԺ/մ2 ինտենսիվությամբ արևային էներգիայի պաշարներով):
Վառելիքաէներգետիկ սահմանափակ պաշարներ ունեցող ԽՍՀՄ-ի հարավային շրջաններում էլեկտրաէներգիայի արտադրությունը իրականացվել է ջերմաֆիկացման բազայի վրա: Այդ պատճառով, Հայաստանի արդյունաբերական էներգատար կենտրոններում սկսվեց ջերմաէլեկտրակենտրոնների կառուցումը. 1960թ.՝ Երեւանում, 1961թ.՝ Վանաձորում, 1963թ.՝ Հրազդանում: Երեւանի ջէկի (Երջէկ) նախագծման մանրակրկիտ տեխնիկական առաջադրանքը պատրաստվել է դեռեւս 1959թ.: 1970 թ. դեկտեմբերին գործարկվել է Որոտանի հէկ-երի համակարգի առաջնեկը՝ Տաթև ՀԷԿ-ը, 1978թ-ին Շամբ, իսկ 1989 թ-ին՝ Սպանդարյան ՀԷԿ-երը:
Վառելիքաէներգետիկ արդյունաբերությունն ու տնտեսության այլ ճյուղերը
Նավթամթերքները մեծ չափերով օգտագործվում են էներգետիկ տնտեսության մեջ (մազութը), տրանսպորտի ճյուղերում (բենզին և դիզելային վառելիք), մեքենաշինության տարբեր բնագավառներում (քսայուղեր):
Բնական գազը հիմնականում օգտագործվում է էլեկտրաէներգետիկ տնտեսության մեջ և կենցաղում:
Վառելիքաէներգետիկ արդյունաբերության զարգացման հեռանկարը
Ներկայումս էլեկտրաէներգիայի ներքին պահանջարկը բավարարվում է լիովին: Զգալի քանակությամբ էլեկտրաէներգիա մեր հանրապետությունը բարձր հաղորդման էլեկտրալարման գծորեվ մատակարարում է Իրանին, Վրաստանին և ԼՂՀ-ին:
Ապագայում ևս Հայաստանի Հանրապետության էլեկտրաէներգետիկան հիմնվելու է ատոմային, ջերմային (գազով աշխատող) և ջրէկ-ների վրա:
Նախատեսվում է մոտակա ժամանակաշրջանում բնական գազ ներմուծել նաև Իրանից: Արդեն սկսված է Իրան-Հայաստան գազամուղի կառուցումը:
Մեջամորի գործող աէկ-ը, որն աշխատում է հնացած սխեմայով և վտանգավոր է, նախատեսվում է փակել և կառուցել նոր, կատարելագործված և ավելի հզոր ատոմակայան: Նախատեսվում է առաջիկայում կառուցել Մեղրու (Արաքս գետի վրա,Իրանի հետ համատեղ) և Շնողի ջրէկները:
Ծավալուն աշխատանքներ են տարվում փոքր գետերի էներգառեսուրսների և այսպես կոչված ոչ ավանդական էներգետիկ աղբյուրների (արևի, քամու, Երկրի ընդերքի) օգտագործման ուղղությամբ: Արդեն գործում են քամու (Պուշկինի լեռնանցք) և արևի էներգիայով աշխատող առաջին փոքր հզորության էլեկտրակայանները:
Պաշարաբանական հետազոտությունները ցույց են տվել, որ Հայաստանում քամու էներգիայի օգտագործումն ունի մեծ հեռանկար և Հայաստանն ունի հողմաէներգետիկայի բավականին զգալի պաշարներ, որոնց տնտեսապես հիմնավորված պոտենցիալը գնահատվում է մոտ 1.26մլրդ. կվտժ:
Ելնելով ապագայում կատարվող վերոնշյալ քայլերից կարելի է ասել, որ Հայաստանում վառելիքաէներգետիկայի հեռանկարը բավականին լավ վիճակում է լինելու:
Քանի որ մենք չունենք շատ հանքային ռեսուրսներ, իմ կարծիքով Հայաստանում շատ պետք է օգտագործվեն բնական էներգիայի աղբյուրները՝ արևը, քամին: Օգտագործելով էներգիայի այդ աղբյուները բնությանը վնաս չի հասցվի, բացի այդ դրանք անսպառ են: Նոր տեխնոլոգիաները օգտագործվելով պետք է բարձրացնել դրանց արդյունավետությունը:
Աղբյուրներ՝
http://www.minenergy.am/page/445
http://www.minenergy.am/page/450
http://www.minenergy.am/page/453
https://www.e-gov.am/u_files/file/decrees/arc_voroshum/12/MAR50-14_1.pdf
http://gradaran.mskh.am/sites/default/files/Untitled_39.pdf
https://www.docdroid.net/JY8gz9A/-.pdf.html
http://armef.com/hy/news/meknabanutyun/article_1382541225/
Սիրանուշ Ասատրյան, 9-1 դասարան, siranush.jimdo.com, 2016
Նշել Հվ Եվրոպայի տնտեսության ընդհանուր և տարբերիչ գծերը
տարբերիչ- Իսպանիան և Պորտուգալիան եղել են աշխարհի խոշոր գաղութատեր երկրներ, ինչի շնորհիվ կուտակել են ազգային մեծ հարստություն: Բայց, ի տարբերություն եվրոպական այլ երկրների, դա չեն ծառայեցրել տնտեսական զարգացման նպատակին և շարունակել են մնալ Եվրոպայի համեմատաբար թույլ զարգացած երկրներ: Միայն Իսպանիան է աչքի ընկնում նաև արդյունաբերության արդյունահանող ճյուղերով: Ընդերքը հարուստ չէ օգտակար հանածոներով: Անասնապահության դերը մեծ չէ:
ընդհանուր- զարգացած է մետաղաձուլությունը, մեքենաշինությունը, գյուղատնտեսությունը: Զարգացած են տրանսպորտի բոլոր ճյուղերը:
Թվարկել տնտեսության զարգացմանը նպաստող բնական և տնտեսական նախադրյալները:
Կլիման մեղմ է և բարենպաստ արևադարձային բույսերի համար: Շատերի հայրենիքն հենց այս տարածաշրջանն է (Ձիթապտուղ, խաղող, թուզ, ցիտրուսներ և այլն): Ծովերի տաք ջրերը, ավազոտ լողափերը. գեղատեսիլ լեռնային լանդշաֆտները, հանքային ջրերը և բարենպաստ կլիման նպաստել են Հարավային Եվրոպայի աշխարհի զբոսաշրջության և հանգստի խոշորագույն շրջան դառնալուն: Արդյունաբերության կառուցվածքում գերակշռում են մշակող ճյուղերը (նավթավերամշակում, մետաղաձուլություն, մեքենաշինություն): Հարուստ է տարբեր վառելիքներով, ունի շատ նավթավերամշակման ձեռնարկություններ:
Նկարագրել գյուղատնտեսության զարգացման մակարդակն ու առավել զարգացած ճյուղերը:
Բնակլիմայական պայմանների բազմազանությունը նպաստում է բազմաճյուղ գյուղատնտեսության զարգացմանը, սակայն իր զարգացման ընդհանուր մակարդակով զիջում է Արևմտյան Եվրոպային:
Առավել զարգացած ճյուղը բուսաբուծությունն է:
Գնահատել Միջերկրական ծովի դերը Հվ Եվորպայի տնտեսության զարգացման գործում:
Միջերկրական ծովն առանձնահատուկ տեղ է գրավում միջազգային առևտրատնտեսական
կապերի համակարգում: Նրան բաժին է ընկնում Եվրոպայի, Հյուսիսային Աֆրիկայի և Ասիայի միջև ծովային բեռնափոխադրումների մեծագույն մասը: Զբոսաշրջության զարգացումը սերտորեն կապված է Միջերկրական ծովի հետ:
Տարվա բոլոր եղանակներին, հատկապես ամռանն ու աշնանը, հարյուրավոր տուրիստան նավերի երկրից երկիր են տեղափոխում միլիոնավոր զբոսաշրջիկների:
Աղյուսակ 1.Հյուսիսային Եվրոպայի երկրները ըստ պետական կառավարման ձևի
Սահմանադրական միապետություն |
Նախագահական հանրապետություն |
Մեծ Բրիտանիա |
Ֆինլանդիա |
Շվեդիա |
Էստոնիա |
Նորվեգիա |
Իռլանդիա |
Դանիա |
Իսլանդիա, Լատվիա, Լիտվա |
Աղյուսակ 2. Հյուսիսային Եվրոպայի հանքայի ռեսուրսները
Երկրի անվանումը |
Օգտակար հանածո |
Մեծ Բրիտանիա, նորվեգիա |
Նավթ, բնական գազ |
Մեծ Բրիտանիա |
Ածուխ |
Շվեդիա |
Երկաթ |
Շվեդիա, Ֆինլանդիա, Նորվեգիա |
Գունավոր մետաղներ |
Շվեդիա, Ֆինլանդիա, բալթյան երկրներ |
Տորֆ, այրվող թերթաքարեր, սաթ |
Ես կարողանում եմ
Մայրաքաղաք՝ Լոնդոն
Բնակչության թիվը՝ 58 միլիոն
Պետական լեզուն՝ անգլերեն
Սահմանադրական միապետություն, միապետ- Էլիզաբեթ II
Բնակչության հիմնական կազմը-Բրիտանացիներ (75 %)
Տարածք-244 հազար կմ²
Գերմանիա
Աշխարհագրության մնացած նյութերը տես այստեղ.